Trà đạo Nhật Bản, hay còn gọi là Chanoyu, là một nghi thức văn hóa truyền thống và là một phần không thể thiếu trong di sản nghệ thuật của Nhật Bản. Đây là một nghi lễ thẩm mỹ và tinh thần tập trung vào quá trình pha trà, thưởng thức trà và bầu không khí xung quanh buổi lễ.

 

Lịch sử Văn hóa Trà Đạo Nhật Bản

Trà đạo Nhật Bản, hay còn gọi là Chanoyu hoặc Sadō, có lịch sử lâu đời và phong phú, phản ánh sự giao thoa giữa tôn giáo, nghệ thuật và xã hội Nhật Bản.

• Từ Thế kỷ 9: Phật giáo và Trà

• Trà được du nhập vào Nhật Bản từ Trung Quốc vào thế kỷ thứ 9, cùng với Phật giáo.
• Các nhà sư Phật giáo coi việc uống trà là một hoạt động thiền định, giúp thanh lọc tâm trí và tăng khả năng tập trung.

• Thế kỷ 13: Trà trở nên phổ biến

• Trong thế kỷ 13, trà trở nên phổ biến hơn trong tầng lớp quý tộc và samurai.
• Các nghi lễ trà giản dị phát triển, tập trung vào việc thưởng thức trà và đánh giá cao vẻ đẹp của những đồ dùng trong nghi lễ.

• Thế kỷ 15: Trà trở thành một nghệ thuật

• Murata Jukō (1423-1502), một thương gia giàu có và là học trò của một nhà sư Phật giáo, đã phát triển một phong cách nghi lễ trà mới, ít trang trọng hơn và tập trung hơn vào sự hòa hợp và khiêm nhường.
• Sen no Rikyū (1522-1591), một bậc thầy trà huyền thoại, đã hoàn thiện các nghi lễ trà và biến chúng thành một nghệ thuật chính thức.

• Thế kỷ 16-19: Trà và xã hội Nhật Bản

• Trà đạo trở thành một phần không thể thiếu trong xã hội Nhật Bản, đặc biệt là đối với giới thượng lưu.
• Các nghi lễ trà được sử dụng như một cách để thể hiện sự hiếu khách, xây dựng các mối quan hệ và nuôi dưỡng các giá trị tinh thần.

• Thế kỷ 19 đến nay: Trà đạo hiện đại
• Trong thời hiện đại, trà đạo vẫn tiếp tục phát triển và thích ứng với những thay đổi của xã hội Nhật Bản.
• Ngày nay, trà đạo được thực hành rộng rãi ở Nhật Bản và trên toàn thế giới như một hình thức nghệ thuật, tu dưỡng tâm hồn và một cách để kết nối với truyền thống.

Nghi lễ Thưởng thức Văn hóa Trà đạo Nhật Bản

• Trà đạo Nhật Bản (chanoyu hoặc ocha) là nghi lễ biểu tượng của văn hóa Nhật Bản, thể hiện sự tôn trọng sâu sắc đối với nghi thức, tính thẩm mỹ và sự hài hòa. 
• Nghi lễ phức tạp này được phát triển trong nhiều thế kỷ, pha trộn các yếu tố của chủ nghĩa Thiền, nghệ thuật và truyền thống Nhật Bản.

Trà thất

• Nghi lễ được thực hiện tại một trà thất đặc biệt, một căn phòng nhỏ, đơn giản được thiết kế để tạo ra một bầu không khí thanh bình và tập trung. Không gian này thường được làm bằng vật liệu tự nhiên như tre, giấy và đất sét, với các điểm nhấn trang trí như bình hoa, tranh cuộn và bình đựng hương.

Chuẩn bị trà

• Trà được sử dụng trong trà đạo là loại trà xanh bột mịn được gọi là matcha. Trước lễ trà, matcha được chuẩn bị kỹ lưỡng bằng cách khuấy với nước nóng trong một bát trà đặc biệt bằng gốm hoặc tre.

Nghi thức

• Nghi lễ trà đạo được thực hiện theo một trình tự nghiêm ngặt các nghi thức, trong đó mỗi bước đều mang một ý nghĩa tượng trưng. Khách và chủ nhà rửa tay để làm sạch cả thể chất lẫn tinh thần. Sau đó, họ vào trà thất và thực hiện nghi thức chào hỏi truyền thống.
• Trà được phục vụ cho mỗi khách, trong một chiếc bát trà không tráng men. Khách nâng bát bằng cả hai tay, cúi đầu và xoay nó theo chiều kim đồng hồ, trước khi uống.

Nguyên tắc

• Trà đạo Nhật Bản dựa trên bốn nguyên tắc cơ bản:

1. Wa (Hòa): Hài hòa và sự tôn trọng lẫn nhau giữa chủ nhà và khách.
2. Kei (Kính): Kính trọng và coi trọng những hành động tinh tế.
3. Sei (Tịnh): Sự thanh khiết cả về thể chất lẫn tinh thần.
4. Jaku (Tịch): Sự yên tĩnh và bình yên trong tâm trí.

Ý nghĩa

• Nghi lễ trà đạo không chỉ là một nghi lễ xã hội mà còn là một lối sống. Nó thúc đẩy sự tuần phục, sự đánh giá cao vẻ đẹp, sự tĩnh lặng

Cách thưởng trà:

– Đầu tiên, lấy bát bằng tay phải của bạn và đặt nó trước mặt bạn. Sau đó, anh ta chào người chủ nhà, nói: “Tôi sẽ có bạn” và cầm lấy bát trà.

– Xoay bát hai lần theo chiều kim đồng hồ trên tay trái để tránh đặt miệng trước bát có hoa văn trên đó. Uống trà chia làm 3 đến 4 lần, cuối cùng tạo tiếng ồn và ngậm trà như một tín hiệu rằng bạn đã uống xong. Sau đó, lau ống ngậm bằng ngón tay và lau ngón tay bằng giấy bỏ túi.

– Cuối cùng, xoay bát ngược chiều kim đồng hồ hai lần trên tay trái để đưa bát về phía trước và đặt vào vị trí đã rút bát.

 

Ý Nghĩa Văn Hóa Thưởng Trà Của Người Nhật Bản

• Sự thanh tịnh: Trà đạo là một hoạt động tâm linh, khuyến khích sự bình tĩnh, tĩnh tâm và chánh niệm.
• Sự hòa hợp: Nghi thức thưởng trà diễn ra trong một không gian thanh bình, khuyến khích sự hòa hợp giữa khách và chủ, cũng như sự hòa hợp với thiên nhiên.
• Sự tôn trọng: Nghi thức thưởng trà nhấn mạnh sự tôn trọng đối với môi trường xung quanh, dụng cụ trà và khách khứa.
• Sự thẩm mỹ: Nghi lễ thưởng trà đề cao sự thẩm mỹ, bao gồm sự sắp xếp hoa ikebana, đồ gốm và kimono của những người tham gia.
• Sự tinh thần: Trà đạo truyền tải các nguyên tắc tinh thần của Phật giáo Thiền tông, như vô thường, tĩnh tại và thanh lọc.